Түркістан облысында ғимараттар, құрылыстар, жолдар салу кезінде келісілмеген жер жұмыстары салдарынан кабель желілері жиі зақымдалады. Бұл тұрғындардың үздіксіз электр энергиясымен қамтамасыз етуге едәуір кедергісін келтіреді.
ҚР Энергетика министрлігі Атомдық және энергетикалық қадағалау мен бақылау комитетінің Түркістан облысы бойынша аумақтық департаменті (бұдан әрі-Департамент) электр желілері желілерінің күзет аймақтарында жұмыс жүргізу кезінде электр энергетикасы саласындағы нормативтік құқықтық актілердің талаптарын орындау қажет екендігін хабарлайды.
Осылайша, Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 28 қыркүйектегі № 330 бұйрығымен бекітілген электр желілері объектілерінің күзет аймақтарын және осындай аймақтардың шекараларында орналасқан жер учаскелерін пайдаланудың ерекше жағдайларын белгілеу қағидаларының (бұдан әрі — Қағидалар) талаптарына сәйкес):
1-тармақ. Қағидалар «Электр энергетикасы туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабының 30-1) тармақшасына сәйкес әзірленді және электр желілері объектілерінің күзет аймақтарын және осындай аймақтардың шекараларында орналасқан жер учаскелерін пайдаланудың ерекше жағдайларын белгілеу тәртібін айқындайды.
8 тармақ. Халықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету, электр желілерін пайдаланудың қалыпты жағдайларын жасау және жазатайым оқиғалардың алдын алу үшін жер учаскелері бөлінеді, күзет аймақтары белгіленеді.
10-тармақ. Электр желілерінің күзет аймақтары жер учаскесі және шеткі сымдар проекциясының екі жағынан жер бетіне (олардың жағдайы ауытқымаған жағдайда) тік жазықтықтармен шектелген әуе кеңістігі түрінде электр беру желілерінің (ғимаратқа кірмелерге тармақтарды қоса алғанда) бойына орнатылады.
11-тармақ. Электр желілерінің күзет аймақтары:
1) кернеуі 1 киловольт (бұдан әрі – кВ) дейінгі жалаңаш сымы бар әуе желілері үшін – 2 метрден (бұдан әрі – М));
2) 1 м-ден-кернеуі 1 кВ дейінгі өздігінен жүретін оқшауланған сымдар үшін;
3) 1-20 кВ әуе электр беру желісі үшін-кемінде 10 м;
4) 35 кВ әуе электр беру желісі үшін-кемінде 15 м;
5) 110 кВ әуе электр беру желісі үшін-кемінде 20 м;
6) 220 кВ әуе электр беру желісі үшін-кемінде 25 м;
7) 330 – 500 кВ әуе электр беру желісі үшін-кемінде 30 м;
8) 1150 кВ әуе электр беру желісі үшін – кемінде 55 м.
13 тармақ. Тік жазықтықтармен шектелген жер учаскесі түріндегі жер асты кәбілдік электр беру желілері бойындағы жер учаскесі шеткі кәбілдерден 1 м қашықтықта, ал қалаларда тротуарлар астында өтетін кернеуі 1 кВ дейінгі кәбілдік электр беру желілері үшін – ғимараттар мен құрылыстарға қарай 0,6 м және көшенің жүру бөлігіне қарай 1 м қашықтықта.
20-тармақ. Қарамағында осы желілер бар ұйымның келісімінсіз электр желілерінің күзет аймақтары шегінде құрылыс, монтаждау, жер қазу, тиеу-түсіру жұмыстарын, ұңғымалар мен шурфтарды орнатуға байланысты іздестіру жұмыстарын жүргізуге, алаңдарды, автомобиль көлігі тұрақтарын жайластыруға, базарларды, құрылыстарды, ғимараттарды орналастыруға, материалдарды жинауға, қоршаулар мен дуалдар салуға, күйдіргіш коррозиялық заттар мен жанар-жағармай материалдарын төгуге және төгуге жол берілмейді.
21-тармақ. Электр желілерінің күзет аймақтарында жоғарыда көрсетілген жұмыстарды жүргізуге жазбаша келісім алған жеке және заңды тұлғалар оларды осы желілердің қауіпсіздігі мен сақталуын қамтамасыз ететін шарттарды сақтай отырып, өз қаражаты есебінен орындайды.
Күзет аймақтарында жарылыс жұмыстарын жүргізуге жазбаша келісім осы жұмыстарды жүргізетін ұйымдар Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 350 бұйрығымен бекітілген жарылыс жұмыстарын жүргізуге рұқсат беру қағидаларында көзделген тиісті құжаттарды ұсынғаннан кейін беріледі.
22-тармақ. Суару және коллекторлық-дренаждық каналдарды салу, жүзімдіктер, бақтар үшін торларды орнату және басқа да жұмыстарды жүргізу кезінде электр желілеріне кіреберістер мен кіреберістер сақталады.
24-тармақ. Әр түрлі механизмдерді пайдалана отырып, электр берудің әуе желілеріне жақын жерде жұмыстарды орындау, егер ауа бойынша механизмнен не оның жылжымалы бөлігінен, сондай-ақ көтерілетін жүктен олардың кез келген жағдайында (оның ішінде ең жоғары көтерілу немесе ұшып шығу кезінде) кернеу келіп тұрған ең жақын сымға дейінгі арақашықтық Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 31наурыздағы № 253 бұйрығымен бекітілген Электр қондырғыларын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік техникасы қағидаларының талаптарына сәйкес
35-тармақ. Күзет аймағында жер жұмыстарын жүргізетін жеке және заңды тұлғалар жұмыс жүргізуге арналған техникалық құжаттамада көрсетілмеген кәбілді анықтаған кезде осы жұмыстарды тоқтатады, кәбілдің сақталуы мен бүтіндігін қамтамасыз ету шараларын қабылдайды және бұл туралы қарамағында электр желілері бар жақын арадағы энергия беруші ұйымға немесе жергілікті атқарушы органдарға хабарлайды.
36-тармақ. Электр желілерінің күзет аймақтарындағы жеке және заңды тұлғалар қарамағында электр желілері бар ұйымдардың электр желілерінің сақталуын қамтамасыз етуге және жазатайым оқиғалардың алдын алуға бағытталған талаптарын орындайды. Электр желілерінің күзет аймақтарында жеке және заңды тұлғалар жұмыстарды орындау кезінде адамдардың өміріне қауіп төнген кезде қарамағында электр желілері бар ұйымдар адамдардың өміріне қауіп жойылғанға дейін жұмыстарды тоқтата тұрады.
38-тармақ. Жеке және заңды тұлғалардың кінәсінен электр желілері зақымданған кезде залалды өтеу олардың есебінен толық көлемде осы желілер қарауында болатын ұйым жасаған авариялық-қалпына келтіру жұмыстарын орындауға жұмсалған шығындардың олармен келісілген сметасы бойынша жүргізіледі.
Электр беру желілерінің стадиондардың, оқу және балалар мекемелерінің аумақтары бойынша өтуіне жол берілмейді.
20 кВ дейінгі электр берудің әуе желілері үшін шеткі сымдардан үй жанындағы жер учаскелерінің, жеке үйлердің және ұжымдық бау-бақша учаскелерінің шекараларына дейінгі арақашықтықты кемінде 20 м қабылдауға рұқсат етіледі.
Электр берудің әуе желілерінің ғимараттар мен құрылыстардың үстінен өтуіне жол берілмейді.
Электр берудің әуе желілерінің отқа төзімділігі І-ІІ дәрежелі өнеркәсіптік кәсіпорындардың өндірістік ғимараттары мен құрылыстарының үстінен жанбайтын материалдардан жасалған шатыры бар ғимараттар мен құрылыстардың өрт қауіпсіздігі жөніндегі құрылыс нормалары мен ережелеріне сәйкес (330-750 кВ ӘЖ үшін электр қосалқы станцияларының өндірістік ғимараттарының үстінде ғана) өтуге жол беріледі.
Электр берудің әуе желілері үшін Сұйытылған көмірсутекті газдардың резервуарларынан қойманың құрамына кіретін, сондай-ақ оның аумағынан тыс орналасқан объектілерге дейін және тауарлық-шикізат базасының құрамына кіретін сұйытылған көмірсутекті газдар қоймаларының резервуарларынан басқа объектілерге дейінгі өртке қарсы арақашықтық тіреу биіктігінен кемінде 1,5 м құрайды.
Сондай-ақ, Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 30 наурыздағы № 247 бұйрығымен бекітілген Электр станциялары мен желілерін техникалық пайдалану қағидаларының 844-тармағына сәйкес,кабелден 1 м тереңдікте жер қазу машиналарымен қазба жұмыстарын жүргізу, сондай-ақ 0,3 м-ден артық тереңдіктегі кабел топырағын қопсыту үшін кен балғалары, сүймендер мен қоймаларды қолдану кабелдің орнатылған қалыпты қабат тереңдігінде жол берілмейді.
Ұратын немесе дірілдеумен жүктелген тетіктерді қолдануға кемінде 5 м тереңдікте жол беріледі.
Жұмыс басталар алдында энергия объекті персоналының қадағалауымен трассаны бақылау мақсатында ашу жүргізіледі. Жарылыс жұмыстарын жүргізу үшін қосымша техникалық шарттар беріледі. Сонымен қатар, департамент электр желілерін зақымдағаны және құрылыс, монтаждау, жер қазу, тиеу-түсіру жұмыстарын, ұңғымалар мен шурфтарды орнатумен байланысты іздестіру жұмыстарын жүргізгені, алаңдарды, автомобиль көлігі тұрақтарын жайластырғаны, базарларды, құрылыстарды, ғимараттарды орналастырғаны, материалдарды қоймалағаны, қоршаулар мен дуалдарды салғаны, коррозиялық заттар мен жанар-жағар май материалдарын электр желілері желілерінің күзет аймақтарында төгіп тастағаны және төккені үшін ұйымның келісімінсіз хабарлайды, электр немесе жылу желілері не газбен жабдықтау жүйелерінің объектілері қарауында «әкімшілік құқық бұзушылық туралы»2014 жылғы 5 шілдедегі Қазақстан Республикасының Кодексіне сәйкес айыппұл түрінде әкімшілік жауапкершілік көзделген.
Осыған байланысты Департамент, электр желілерінің сақталуын қамтамасыз ету, пайдаланудың қалыпты жағдайларын жасау, олардың зақымдануын, сондай-ақ осы желілердің күзет аймағында қалған халық арасында жазатайым оқиғалардың алдын алу мақсатында электр желілерінің күзет аймақтарында жұмыс жүргізу кезінде электр энергетикасы саласындағы нормативтік құқықтық актілердің талаптарын сақтауға шақырады.
