Трансұлттық топ құрамында контрабанда жасағаны үшін 14 жылға сотталған Есбол Жапбасовтың туыстары қылмыстық іс қозғауға «Самал» есімді жылқы себеп болғанын алға тартады.
Тергеу мәліметтері бойынша, Қырғызстан парламентінің депутаты Дамирбек Асылбекұлы мен қазақстандық кәсіпкер Есбол Жапбасов Қытайдан Қазақстан мен Қырғызстанға контрабандалық жолмен тауар тасымалдайтын трансұлттық ұйымдасқан қылмыстық топ құрған.
Алматы қаласының қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотында іс 2018 жылдың желтоқсанынан 2019 жылдың сәуіріне дейін қаралған. 12 күдікті болды. Есбол Жапбасов 2019 жылдың 24 сәуірінде қатаң режимдегі колонияда 14 жылға бас бостандығынан айырылды.
Әділхан Шынтасовтың айтуынша, ҰҚК қызметкерлері оның туысы Есбол Жапбасовқа қатысты тергеудің Болат Назарбаевқа жылқы беруден бас тартқан соң бастаған. Алматы облысы Беріктас ауылында өткен бәйгеден кейін Елбасының інісіне жылқы ұнап қалған-мыс.
– Беріктас ауылында республикаға белгілі жылқы өсіруші (Болат Назарбаев – Ред.) ұйымдастырған бәйгеде бірінші болып туысымның (Есбол Жапбасов – Ред.) жылқылары келгендіктен, оған екі көлік сыйға тартылды. Әсіресе, «Самал» атты айғыр ерекше көзге түсті. Мәреде оларды Алматы облысы Талғар ауданының сол кездегі әкімі Жолан Омаров пен Болат Назарбаев күтіп тұрды. Есболды жеңісімен құттықтап, әңгіме барысында әкім Болат Назарбаевқа жылқыны сыйға тартуды ұсынған. Бірақ Есбол бас тартты. Айғырды сыйға алу үшін тағы бір әрекет болды. Содан кейін Омаров Есболдың қорасына келіп, алдағы уақытта еш қиындық болмас үшін жылқыны беруге кеңес береді. Ол «Атты бермесең, кінәні өзіңнен ізде!» деп айтқан, – деді Әділхан Шынтасов.
Есбол Жапбасов жақын досының айтқанын орындамаған. Кейін оның өкілдерінің айтуынша, ҰҚК қызметкерлері Жамбыл облысындағы Қордай ауылына рейд жасаған.
– Қордай – шағын ауыл, бәрі бірін-бірі таниды. ҰҚК қызметкерлері жергілікті тұрғындардан сұрастырған. Олар Есболдың тырнағының астынан кір іздеумен айналысты. Одан баласы жағымсыз жағдайға тап болған әйел ақша сұраған. Есбол оған үш мың доллар қарызға берген. Бірақ ҰҚК қызметкерлері пара ретінде іс қозғау үшін әйелді қорқытқан. Оған «не Есбол Жапбасов оны күштеп ұстап отыр» деп жазады, «не баласы түрмеге отырады» дегенін айтты. Ол, әрине, ұлын таңдады. Туысымыз жоғалып кеткен соң, екі аптадан кейін бізге оның ҰҚК-нің қауіпсіз үйде екенін, жақын арада босатылатынын айтты. Артынша оның құрылысы аяқталмаған үйінен қару-жарақ табылды, – дейді Әділхан Шынтасов.
Жапбасовтың ағасы Есім інісінің заңсыз 14 жылға сотталғанына сенімді, өйткені оның Қазақстанға әкелген тауарын контрабандалық тауар деп санауға болмайды.
– Заңға сәйкес, экономикалық контрабанда – Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасы арқылы ірі көлемдегі тауарларды немесе басқа заттарды, оның ішінде өткізуге тыйым салынған немесе шектелген заттарды өткізу. Қылмыстық құқық бұзушылық кедендік декларацияны тіркеген кезден бастап әкелу кезінде, ал арнайы ережелер белгіленген заттар бойынша шекаралық бақылау тәртібі аяқталған кезден бастап аяқталды деп есептеледі. Сондықтан, Есболдың тауарын контрабанда деп санауға болмайды. Сондай-ақ, Қазақстанның Қырғызстанмен кедендік шекарасы жоқ. Ағамның сатқан тауарлары Қытайдан Қырғызстанға әкелінген, ол жерде кедендік рәсімдеуден өткен, оның барлық тиісті құжаттары бар. Содан кейін өнім Қазақстанға тасымалданды, –деді Есім Жапбасов.
Бұрынғы кәсіпкердің туыстары ҰҚК қызметкерлері елге өнім әкелуді қаржыландырған және өздері қатысқан деп отыр.
– ҰҚК қызметкерлері Қытайдан келетін тауарларды қаржыландырды. Қырғызстан депутатымен кездесу ұйымдастырды. Бұл қылмысқа бейімділік емес пе? Оның үстіне «Қарасу» бекетінде контрабандалық тауар әкелінді деген күні 10-ға жуық түрлі қызмет жұмыс істесе де, бірде-бір мемлекеттік қызметкер жауапқа тартылмаған. Апелляциялық сотта судья біздің уәжімізбен келісті. Ол сотқа дейінгі тергеуді тағайындады. Бірақ бұл ҰҚК-ге ұнамай, олар қылмыстық іс жүргізу кодексін бұзып шешім шығарған сот құрамын сол күні өзгертті. Барлық арандатушылық пен заңсыздықты ұйымдастырушы республика ҰҚК бесінші басқармасының бастығы Руслан Ысқақов болды. (Руслан Ысқақовқа қатысты Бас прокуратура қанды қаңтар оқиғасынан кейін тексеру жүргізіп жатыр – Ред.) Ол ағасына қайта-қайта барып, қорқытып, тіпті Есбол танымайтын адамдарға да кінәсін мойындатуға мәжбүрлеген, – деді Есім Жаппаров.
Orda.kz редакциясы дауға айналған сол айғырдың алдағы тағдырын сотталған кәсіпкердің туыстарынан білді.
– Ағам түрмеге түскенде бізге адамдар келіп, атты алып кетпек болды. Бірақ біз оларға рұқсат бермедік. Көп шығынға байланысты Самал емес, асыл тұқымды, өте қымбат басқа жылқыларды сатуға тура келді. Бұл жылқы баға жетпес. Есбол оны қатты жақсы көретін. Сондықтан ол атты саудалау ойыма да келмес еді. Мен тіпті мал сатқаным үшін жауапқа тартылдым, – деп түсіндірді Есім Жапбасов.
Қазір Самал атты айғыр Жапбасовтың туыстарында.
«Жылқы» туралы не белгілі?
Жапбасовтың туысының айтуынша, жылқы 1960 жылы беттеуші Сергей Филатов КСРО біріншілігін жеңіп алған атақты асыл тұқымды Ақалтеке жылқысы – Абсенттің ұрпағы. Айғыр бәйгеде жиі топ жарып, 51 шақырымдық бәйгеде де жеңіске жетіп жүрген.
Дереккөз: Orda.kz
